Używamy ich na co dzień, mówiąc: „Będę za godzinę.”, „Jeszcze 10 kilometrów.”, „Jutro ma być 30 stopni.” Jednostki miary– te powszechnie znane i te mniej popularne – są właśnie tematem tej książki. Zastanowimy się, skąd się wzięła tak duża ich różnorodność. Dowiemy się, co oznaczają przedrostki mega-, nano- i jeszcze ponad 20 innych. Poznamy historię układu, który rządzi (prawie całym) światem, oznaczonego symbolem SI. Ale przede wszystkim przyjrzymy się jednostkom takim, jak niuton, dżul, wat, kelwin czy amper. Łączy je to, że zostały utworzone od nazwisk wybitnych uczonych.

Autor, mimo że żyje już na tym świecie ponad 1,75 gigasekundy, nie traktuje jednak tematu z nadmierną powagą. Nie zabraknie zatem ciekawostek, a także absurdalnych rymowanych historyjek poświęconych patronom poszczególnych jednostek.

Czy zastanawialiście się kiedyś:

- co mierzymy w helenach, a co w mikromortach?

- co jest dłuższe, attoparsek czy nanosekunda świetlna?

- czy grożą nam kary, jeśli nie używamy wyłącznie jednostek SI?

- czy wzorce z Sèvres rzeczywiście są wzorcami i znajdują się w Sèvres?

- siłę ilu niutonów miały mięśnie Isaaca Newtona?

Lektura Wybitnych jednostek ułatwi udzielenie odpowiedzi na powyższe pytania.

Spis treści:

Od autora7

1. Jednostka miary11

Jak powstały jednostki miar? 12

Dążenie do miary uniwersalnej 15

Do wyboru, do koloru 16

Jednostki o krótkich i długich nazwach 17

Stopnie 19

Czy wszystkie jednostki mają stałą, określoną wartość? 21

Czy wszystko można zmierzyć? Co nieco o dziwnych jednostkach 22

Podsumowanie 25

2. Jednostki wielokrotne i podwielokrotne27

System przedrostków 27

Uniwersalność przedrostków 31

Rzadkie zestawienia 32

Wieloznaczność 34

3. Układy jednostek miar37

Związki między jednostkami miar 37

Układy jednostek miar 40

System metryczny i układ jednostek MKS 41

Układ jednostek SI 43

Układ jednostek CGS 47

Inne warianty systemu metrycznego 47

Systemy oparte na jednostkach brytyjskich 49

Na styku systemów (bywa groźnie) 50

Układ jednostek atomowych 51

System FFF 51

Dlaczego kilogram jest podstawową jednostką masy w układzie SI? 52

Dlaczego nie zawsze używamy jednostek SI? 54

4. Jednostki odimienne59

Jednostki-eponimy 59

Nie całkiem serio 63

Wybitne jednostki 67

Jednostki mechaniczne 69

Długość 69

Prędkość 72

Przyspieszenie 75

Masa 79

Siła 82

Ciśnienie 86

Energia 92

Moc 100

Częstotliwość 106

Lepkość 108

Temperatura 112

Jednostki elektryczne i magnetyczne 119

Natężenie prądu elektrycznego 119

Ładunek elektryczny 124

Moment dipolowy 129

Napięcie elektryczne, potencjał elektryczny, siła elektromotoryczna 132

Opór elektryczny (rezystancja) 135

Przewodność elektryczna (konduktancja) 138

Pojemność elektryczna 140

Indukcyjność, przewodność magnetyczna 143

Indukcja pola magnetycznego, natężenie pola magnetycznego 146

Strumień indukcji magnetycznej (strumień magnetyczny) 151

Jednostki związane z promieniowaniem 156

Aktywność promieniotwórcza 156

Dawka pochłonięta 163

Dawka ekspozycyjna 165

Dawka promieniowania jonizującego 168

Liczność 170

Liczba fotonów 170

Liczba sztuk 172

Indeks jednostek miar175

Indeks osób183