Tom ukazał się w serii «Konfrontacje Historyczne». Zamierzeniem autorów i redakcji było pokazanie dojrzałego i późnego średniowiecza polskiego z wielu dopełniających jego obraz punktów widzenia.

Jak pisze w przedmowie prof. A. Gieysztor "Z jednej strony jest to spojrzenie kilkunastu autorów*, znawców złożonego i bogatego przedmiotu, którzy przedstawiają Czytelnikom własne jego widzenie, często różniące je od innych, reprezentowanych zarówno przez dawnych, jak i współczesnych badaczy historii narodowej, co nadaje książce ton polemiczny, dyskusyjny.

Z drugiej zaś strony jest to zestawienie dziejów polskich z dziejami sąsiadów bliższych i dalszych, szukanie analogii i kontrastów, pozwalających na wskazania miejsca Polski w ówczesnej, a może i dzisiejszej Europie".

* wśród nich: Aleksander Gieysztor, Jerzy Strzelczyk, Stanisław Trawkowski, Czesław Deptuła, Aleksandra Witkowska, Brygida Kurbis, Janusz Bieniak, Antoni Gąsiorowski, Roman Heck, Henryk Samsonowicz, Andrzej Feliks Grabski, Władysław Seńko, Jerzy Kłoczowski, Julian Lewański, Marian Kutzner.