"Podmiejska ballada i inne romanse" Stanisław Kowalewski

Wbrew tytułowej "Balladzie podmiejskiej", która - wskrzeszając mit o prawdzie i siłę uczuć ludzi prostych, bliskich naturze - stawia Kowalewskiego w rzędzie pisarzy urzeczonych moralnością przedmieścia, cały tom odsłania dramatyzm odwiecznych praw erotyki, niezależnie od środowiska, epoki czy wieku bohaterów.
Na tle smutnego przedmiejskiego pejzażu rozwija się miłość dwojga takich, co postanowili połączyć się wbrew całemu światu, przez świat i jego oschłe prawa ścigani - właśnie jak w podwórkowej Balladzie [...] Schemat uczucia, które, przeszedłszy przez wszystkie przeciwieństwa, pozostało mimo to nie zbrukane, opiera się w przypadku Kowalewskiego na biologii i prostym, dziecięcym przywiązaniu. Autor zdaje się sugerować, że takie właśnie życie, odrobinę "pierwotne", stanowi najlepszą ochronę uczucia [...] Walka "wiecznie kobiecego" z "wiecznie męskim", zademonstrowana w następnych opowiadaniach, tu zyskuje nieco mityczną syntezę na płaszczyźnie "natury". Kowalewski uparcie wraca w swojej książce do motywu, który że szczególną jaskrawością pokazała w "Domu kobiet" Zofia Nałkowska. Między człowiekiem a człowiekiem, a już zwłaszcza między dwojgiem ludzi, jest przepaść, ciemność.

Wydawnictwo Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1970 r.