Pióro wieczne Mabie Todd & Co. Swan 1041 Leverless, Green Marbled, EN, ca. 1940s

Pióro wieczne Mabie Todd & Co. Swan 1041 to doskonały przykład brytyjskiego rzemiosła z lat 40. XX wieku. Model ten wyróżnia się efektownym korpusem z celuloidu w intensywnym, marmurkowym odcieniu zieleni, w którym przenikają się ciemniejsze i jaśniejsze odcienie, tworząc wyjątkowy efekt trójwymiarowości. Całość uzupełniają eleganckie detale: trzy złocone pierścienie na skuwce oraz charakterystyczny klips z grawerem łabędzia. Zwieńczeniem projektu jest ozdobny medalion z logo marki na szczycie skuwki.

Mabie Todd Swan 1041 posiada unikalny mechanizm napełniania „Leverless”, opatentowany przez Mabie Todd, obsługiwany za pomocą obrotowego pokrętła ukrytego na końcu korpusu. Mechanizm ten gwarantuje komfort użytkowania, szczelność i wygodę codziennego pisania, a jednocześnie pozwala zachować elegancką linię pióra bez wystających elementów.

Pióro wyposażone jest w oryginalną, złotą stalówkę Eternal #4 wykonaną ze złota próby 14K. Jest to stalówka półelastyczna, charakteryzująca się wyjątkową gładkością i odpornością, idealna zarówno do długich sesji pisania, jak i codziennych notatek. Konstrukcyjnie jest to model o pełnych wymiarach, zapewniający komfortowy chwyt oraz świetne wyważenie, co przekłada się na przyjemność użytkowania.

W porównaniu z innymi modelami Swan z epoki, model 1041 wyróżniał się bogactwem zdobień i zaawansowaniem technicznym. Należał do wyższej klasy oferty Mabie Todd i stanowił przykład elegancji oraz luksusu w trudnych wojennych czasach. Zastosowanie celuloidu i ebonitu, precyzyjne wykończenie oraz niezawodność systemu Leverless czynią go jednym z najbardziej pożądanych modeli tej marki z okresu lat 40.

Dane techniczne:

Model: Swan 1041 Leverless
Materiał: celuloid (korpus i skuwka), ebonitowe elementy konstrukcyjne, złocone wykończenia
Stalówka: złota 14K, Eternal #4, grubość: M
Stan pióra: bardzo dobry, bardzo mało używany, niewielkie ślady typowego użytkowania
System napełniania: Leverless (mechanizm obrotowy)

Pióro jest całkowicie sprawne i od razu gotowe do użytkowania.

***

W latach 1887–1958 pióro wieczne Swan panowało jako symbol brytyjskiego kunsztu rzemieślniczego, reklamowane jako „pióro Imperium Brytyjskiego”. Choć korzenie firmy Mabie Todd & Co. sięgają Nowego Jorku lat 40. XIX wieku, to właśnie przejście w ręce brytyjskie i charakterystyczna linia Swan ugruntowały jej legendarny status wśród miłośników piór. Dziś pióra te pozostają cennymi nabytkami dla kolekcjonerów, a rzadkie modele osiągają tysiące dolarów na aukcjach – dzięki innowacyjnej konstrukcji, wyjątkowym walorom pisarskim oraz historycznemu znaczeniu.

Od amerykańskich korzeni do brytyjskiej ikony

Mabie Todd & Co. rozpoczęło działalność w latach 40. XIX wieku w Nowym Jorku, formalnie powołując spółkę w 1860 roku jako partnerstwo Johna Mabie i Edwarda Todda. Początkowo firma produkowała złote stalówki, pióra maczane i ołówki mechaniczne, a w 1880 roku zaprezentowała swoje pierwsze pióro wieczne – „Calligraphic”. Ikoniczna marka Swan została wprowadzona na rynek w 1887 roku, a jej nazwa nawiązywała do łabędzia, którego lotki od wieków ceniono do pisania.

W 1884 roku firma otworzyła biuro w Londynie, a między 1905 a 1909 rokiem rozpoczęto w Wielkiej Brytanii produkcję piór Swan. Brytyjskie operacje rozwijały się tak pomyślnie, że w 1915 roku spółka Mabie Todd & Co. Limited (utworzona w 1914 roku) przejęła wszystkie aktywa Mabie Todd poza terenem USA. Amerykańskie zakłady stopniowo upadały i zakończyły działalność w 1938 roku, podczas gdy brytyjska firma prosperowała, czyniąc pióra Swan sławnymi w całym Imperium.

Podczas II wojny światowej firma napotkała poważne trudności, gdy jej kwatera główna i fabryka w północnym Londynie zostały zniszczone podczas nalotów Blitz. Choć przedsiębiorstwo odbudowano i wznowiło produkcję w 1946 roku, nie zdołało przystosować się do rewolucji długopisów kulkowych. W 1952 roku Biro przejęło Mabie Todd, zmieniając nazwę na Biro Swan Ltd. Standardy produkcji spadły pod nowym zarządem, a w 1958 roku całkowicie zakończono wytwarzanie piór wiecznych.

Ewolucja na przestrzeni dziesięcioleci innowacji

Linia Swan przeszła znaczące zmiany w ciągu 70 lat produkcji, a kilka głównych rozwiązań zadecydowało o jej rozwoju:

Wczesna era eyedropperów (1887–1915)

Najstarsze pióra Swan to eyedroppery, głównie z czarnej twardej gumy (ebonitu). Charakteryzowały się one charakterystycznymi podwójnymi spływakami („over-and-under”) z kręconymi srebrnymi drucikami pełniącymi funkcję regulacji przepływu atramentu. Wiele luksusowych modeli zdobiono misternymi, złotymi lub srebrnymi nakładkami z bogatymi wzorami grawerowania.

W 1904 roku firma opatentowała „Safety Screw Cap”, zapewniający szczelne zamknięcie i konkurujący z rozwiązaniami Watermana. Do 1912 roku wprowadzono ulepszony spływak „ladder feed” dla jeszcze lepszej regulacji przepływu atramentu.

Rewolucja samonapełniających piór (1915–lata 30.)

Około 1915 roku Swan zaprezentował modele z dźwigniowym systemem napełniania (lever-filling „Self-Filler”), co znacząco upraszczało proces uzupełniania atramentu. W tym okresie powstały też specjalne pióra „wojskowe” (Military lub Trench) używane podczas I wojny światowej, wyposażone w komory do przechowywania tabletek z atramentem, które żołnierze mogli rozpuszczać w wodzie (czasem nawet w piwie lub winie) bezpośrednio w polu.

W 1924 roku firma wypuściła na rynek ekskluzywną linię „Eternal” z dożywotnią gwarancją, w której stalówki były masywniejsze i zaprojektowane tak, by wytrzymywać większe obciążenia przy pisaniu kopii przez kalkę.

Innowacyjne mechanizmy (1932–lata 50.)

Patentu z 1932 roku doczekał się system napełniania Leverless, uznawany za jedno z najbardziej eleganckich rozwiązań Swan. Mechanizm skrętny z pokrętłem na końcu korpusu uruchamiał wewnętrzny „pręt zaplątujący”, który naciskał na woreczek atramentowy bez użycia zewnętrznej dźwigni.

W 1935 roku Swan wprowadził model Visofil, zawierający przezroczyste elementy umożliwiające kontrolę ilości atramentu, a w 1937 ulepszony wariant VT – odpowiedź na Parker Vacumatic.

Materiały i kunszt wykonania

Pióra Swan wyróżniały się zastosowaniem zróżnicowanych materiałów, odzwierciedlających zarówno postęp technologiczny, jak i trendy estetyczne:

Korpusy i skuwki

Wczesne modele (lata 90. XIX w. – 20. XX w.) produkowano głównie z czarnego ebonitu, często z tłoczonymi wzorami powierzchni. Modele wyższej klasy miały nakładki złocone lub wykonane z litego złota. Pod koniec lat 20. XX w. firma przeszła na celuloid w rozmaitych kolorach i wzorach, takich jak efekty marmurkowe, perłowo-czarne oraz charakterystyczne desenie „wężowej skóry”.

Stalówki i spływaki

Stalówki Swan były głównie 14-karatowe, a w modelach premium – 18-karatowe. Ceniono je za wyjątkową elastyczność, co sprawia, że kolekcjonerzy wciąż poszukują starych piór Swan dla ich responsywności i zróżnicowanej kreski. We wczesnych modelach stosowano innowacyjne rozwiązania spływaków, w tym „over-and-under” oraz udoskonalony później „ladder feed”.

Stalówki opisywano numerami (#1, #2, #3 itd.), wskazującymi ich rozmiar: im wyższy numer, tym większa stalówka. Istniały też specjalne stalówki, np. seria „Eternal” (oznaczana „ETN”), która była sztywniejsza i przeznaczona do pisania przez kalkę.

Rozszyfrowywanie złożonej gamy modeli Swan

Firma Mabie Todd stosowała dość skomplikowany system oznaczeń, który ewoluował wraz z upływem lat, odzwierciedlając różne mechanizmy napełniania, rozmiary stalówek i warianty kolorystyczne:

Główne linie modelowe

Wczesne eyedroppery: Modele 200, 1500, często z nakładkami
Self-Fillers/Lever-Fillers: SF1, SF2, SF230, seria SF3XX
Linia Eternal: Modele klasy premium z dożywotnią gwarancją (ETN44, ETN48)
Leverless: Charakterystyczny przedrostek „L” (L205/52, L4460)
Visofil: Przedrostek „V” w serii podstawowej, „VT” w wersji ulepszonej
Minor Line: Płaskie zakończenia piór, oznaczane przedrostkiem „SM”
Linie dodatkowe: Blackbird (modele tańsze), Jackdaw (pióra szkolne), Swallow

Różnice regionalne

Pióra Swan produkowane w USA i w Wielkiej Brytanii różniły się wyraźnie stylem. Amerykańskie modele były oznaczane napisem „New York”, natomiast brytyjskie – „Made in England”. Produkcja w USA miała bardziej tradycyjny charakter, ze znacznym udziałem zdobionych nakładkami piór, podczas gdy modele brytyjskie oferowały szerszą gamę kolorowych celuloidów. Po zakończeniu produkcji w USA w końcu lat 30. brytyjskie pióra stały się bardziej opływowe i kształtem przypominały torpedy.