książka Mikołaja Gogola, wydana w roku 1847, była wielkim zaskoczeniem dla entuzjastów sztuki pisarskiej autora Szynela, Rewizora i Martwych dusz. Także jej tytuł, na tle wymienionych arcydzieł, nie czarował magią, nie drażnił, nie ekscytował. Korespondencja z przyjaciółmi! W dodatku wybrane fragmenty! A może to, czego Autor nie włączył do książki, było ciekawsze i prawdziwie bulwersujące? Takie mogło być pierwsze wrażenie. Zaskakiwała treść! Nie było takiej dziedziny życia społecznego i państwowego, której autor owych Wybranych fragmentów nie poddałby czy to surowej krytyce, czy też życzliwemu zatroskaniu, czy wreszcie bezwarunkowej afirmacji. Pisarz o niepodważalnym do tej pory autorytecie wypowiadał się o literaturze i sztuce, o sądownictwie i nauczaniu, o Cerkwi prawosławnej, o ziemiaństwie, udzielał rad, jak kochać Rosję, tłumaczył, czym i kim jest Rosjanin, człowiek rosyjski, jaka jest rola kobiety we współczesnej Rosji, w jaki sposób nieść pomoc ubogim i dotkniętym przez los, jak ma sprawować swój urząd gubernator, bezlitośnie piętnuje korupcję i łapownictwo, krytycznie wypowiada się o Ameryce, a dla wzmocnienia swojej niezachwianej wiary w świętą moc carskiego jedynowładztwa, powołuje się na ustne i pisemne świadectwo Aleksandra Puszkina