Macierz ukazała się w druku w 1903 r., a więc 20 lat po debiucie powieściopisarskim Marii Rodziewiczówny. Poczytność jej książek była już wówczas ustalona, a nowa powieść zyskała z czasem także trwałą popularność i doczekała się kilku wydań.

Czytelników zainteresowały w niej dramatyczne perypetie głównej bohaterki Magdy Kalaur, zwanej Pokotynką, oraz Wiktora Szczepańskiego, człowieka, z którym ostatecznie się związała. Los nie szczędził im najdotkliwszych ciosów, nagradzając jednak innymi wartościami.

Dzieje Pokotynki - skreślone rzetelnie i odważnie na tle obrazu ówczesnej wsi i malego miasteczka - są apoteozą ofiarnej, wytrwalej miłości i macierzyństwa.