W miarę upływu lat od zakończenia najokrutniejszej z wojen i straszliwej zagłady ludności żydowskiej Europy coraz bardziej zaciera się w naszej pamięci obraz jej ofiar. Po największych miejscach śmierci pozostały dziś cmentarzyska popiołów i szczątków zgładzonych osób. Ofiary i ich męczeństwo przywołują jednak nie tylko one, nie tylko też relacje nielicznych ocalałych i świadków Szoa, lecz także dokumenty i przedmioty znalezione na terenach poobozowych, relikty uśmiercających urządzeń, które zachowała ziemia, oraz świadectwa pisemne – kartki i napisy wykonywane w obliczu zagłady.

W książce zostały opublikowane źródła do dwóch zasadniczych tematów: funkcjonowania ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem i gett wiejskich w Kraju Warty, głównie getta Czechulec.

Chełmno nad Nerem to pierwszy w dziejach ośrodek masowej zagłady. Utworzony został na terenach okupowanej Polski przez władze niemieckie i funkcjonował jako jedyny na ziemiach wcielonych do Rzeszy; trzy pozostałe (Sobibór, Bełżec i Treblinka) powstały na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Chełmno stało się miejscem śmierci około 200 tys. Żydów przywiezionych z gett Kraju Warty, z okupowanych przez Niemcy ziem Europy Zachodniej. Zamordowano tam również 4300 Romów, kilkadziesięcioro (?) czeskich i polskich dzieci, kilkudziesięciu jeńców radzieckich oraz nieznaną liczbę Polaków.

Łucja Pawlicka-Nowak – dyrektor Muzeum Okręgowego w Koninie w latach 1974–2006, następnie do końca 2012 r. pracownik tegoż Muzeum. Organizator w latach 1987–1990 Muzeum byłego Obozu Zagłady w Chełmnie nad Nerem. W latach 1986–1987 oraz 1997–2006 kierowała badaniami archeologicznymi na terenach tego ośrodka. Autorka wielu publikacji na temat zagłady Żydów w Chełmnie.

Jolanta Adamska – wieloletni pracownik Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, następnie do końca 2010 r. Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Kierowała m.in. Referatem ds. Muzeów Martyrologicznych. Autorka prac na tematy związane z okupacją niemiecką Polski oraz muzeami martyrologicznymi.

Opis bibliograficzny: Świadectwa Zagłady. Obóz w Chełmnie nad Nerem. Getto wiejskie Czachulec. Oprac. Łucja Pawlicka – Nowak, Jolanta Adamska. Gdańsk 2014, ss. 654, ISBN 978*******29-83-8.