KOPCZYŃSKI Bronisław - PRZY LAMPCE NAFTOWEJ. WSPOMNIENIA O DAWNEJ WARSZAWIE. KRAKOWIE. WĘDRÓWKACH Z FARBAMI. SPOTAKNYCH LUDZIACH 1882-1952

Wyd. Czytelnik, Warszawa 1959. Wydanie 1. Wym. 24,3x18cm; stron 480.

Bronisław Kopczyński (1882–1964), uczeń między innymi Teodora Axentowicza i Leona Wyczółkowskiego – stąd w jego pracach te młodopolskie nostalgie, meandrujące linie i wielka wrażliwość na kolor. Kopczyński znany jest głównie jako piewca Warszawy – ukochał ją najbardziej, czemu dawał wyraz w licznych akwarelach, litografiach i rysunkach. Unieśmiertelnił czarowne podwórka, zaułki, miejsca mniej znane.

Nie tylko stolica była przedmiotem jego plastycznych peregrynacji. Interesował się zabytkową architekturą polskich miast i miasteczek. Prace Kopczyńskiego są do dziś nie tylko źródłem artystycznych wzruszeń, ale kapitalną pod względem ikonograficznym dokumentacją historii architektury i założeń przestrzennych w Polsce. Współcześni artyście krytycy sztuki nazywali go „inwentaryzatorem”.

Baśniowy klimat tych przedstawień nie odejmuje im nic z realistycznego przekazu, skrupulatności w oddawaniu detali architektonicznych – są swoistą podróżą w czasie i przestrzeni, którą możemy odbywać wciąż na nowo. W niemieckiej terminologii historii sztuki (w tym kraju, w XIX wieku narodziła się historia sztuki jako dziedzina nauki), istnieje kapitalne określenie, trudne do dosłownego przetłumaczenia na język polski. To tzw. Die Stimmung, czyli nastrój. Jednak to dużo więcej. To rodzaj aury bijącej z obrazu, która ewokuje błogie zauroczenie, dzięki czemu dzieło nas urzeka, chcemy patrzeć na nie wciąż i wciąż …. Kwestie kompozycji, koloru, tematu mają tu oczywiście niebagatelne znaczenie, ale istnieje jeszcze coś nieuchwytnego.

Z tą malowniczą uliczką wiąże się jeszcze jedna ciekawostka, otóż w grudniu 1806 r. spacerował nią Napoleon Bonaparte w towarzystwie księcia Józefa Poniatowskiego. Szli podziwiać bieg Wisły.

W jednym z dawnych przewodników po Warszawie czytamy: „Zaczątkiem Warszawy była osada rybacka, dzieje której brną w pomroce wieków, rozciągającej się najprawdopodobniej w okolicach dzisiejszej ulicy Rybaki".

Bronisław Kopczyński jest autorem polichromii w kościołach św. Katarzyny oraz Matki Boskiej Zwycięskiej w Warszawie. Jest również autorem książki pt.: „Przy lampce naftowej. Wspomnienia o dawnej Warszawie, Krakowie, wędrówkach z farbami, spotkanych ludziach, 1882–1952”, wydanej przez warszawskie wydawnictwo „Czytelnik” w roku 1959.

Wykonał także pięćdziesiąt akwarel i litografii z widokami Lublina, a także dwie akwarele z 1918 roku, dokumentujące odkrywanie fresków w kaplicy zamkowej w Lublinie.

Z twórczością Bronisława Kopczyńskiego związany jest jeden z najbardziej dramatycznych momentów w międzywojennej historii Polski – obraz tego właśnie artysty był jednym z ostatnich, które oglądał w gmachu warszawskiej „Zachęty” Gabriel Narutowicz zanim dosięgły go kule zamachowca, związanego z obozem Endecji, malarza Eligiusza Niewiadomskiego.

Bronisław Kopczyński jest ojcem Bronisława Onufrego Kopczyńskiego, kompozytora, dyrygenta, krytyka muzycznego. Najbardziej znanym dziełem muzycznym Kopczyńskiego juniora jest pieśń Uderzeniowych Batalionów Kadrowych „Wymarsz Uderzenia” („A jeśli będzie wiosna”).