Haft krzyżykowy Keresztszemes kézimunkák Lengyel Gyöngyi
Stan dobry widoczny na zdjęciach. Dedykacja na stronie przedtytułowej.
Autorowi przyświecał ten sam cel, co w przypadku poprzednich książek:
dostarczenie artystom zajmującym się haftowaniem pięknych wzorów i w ten sposób
podniesienie poziomu smaku naszego narodu. Haft krzyżykowy to niezwykle popularny
na całym świecie rodzaj haftu, który utrwala starożytne wspomnienia. Autor
zajmuje się zagadnieniami pokrewieństwa wzorców i migracji wzorców. Jak to
możliwe, że pewne motywy ludów żyjących tysiące kilometrów od siebie pojawiają
się często w niemal identycznej formie? Motywy te miały niegdyś znaczenie
symboliczne, które później zatarło się w sztuce ludowej, a pełniły już wyłącznie
funkcję dekoracyjną. / We wstępie do książki zaprezentowano starożytne,
geometryczne motywy oraz, po zilustrowaniu kilku typowych przykładów granatu,
wiele odmian najpopularniejszego na świecie motywu, czyli drzewa życia z ptakiem.
Układ wzorów nie opiera się na aspekcie krajobrazowym, lecz na
charakterystycznych motywach i metodach kompozycyjnych. Osobny port tworzą
średniowieczne wzory tkanin tkanych, grupa obejmuje renesans i styl osmański, a
także wzory odzwierciedlające późniejsze wpływy stylistyczne od baroku po
secesję. / Autor, mówiąc o znaczeniu znaków i symboli, pokrewieństwie wzorów,
wpływie stylów historycznych, wzajemnym oddziaływaniu sąsiadujących ludów i
tradycji, uczy nas także patrzeć, abyśmy nie tylko wykonywali pracę z
przyjemnością, ale także wiedzieli, co robimy, a także rozwijali swoją wiedzę na
temat historii kultury. / Tom zawiera ponad 200 ilustracji i tyle samo czytelnych
arkuszy wzorów, w tym kilka ciekawych wzorów zagranicznych, z których na pewno
wiele osób chętnie skorzysta. Wykonanie techniczne wspomagane jest poprzez
wprowadzenie różnych metod szycia.
A szerzőt ugyanaz a cél vezette, mint előző könyveiben: szép mintákat adni a
kézimunkázók kezébe és ezzel emelni népünk ízléskultúráját. / A keresztszemes
hímzés a kézimunka ősi emlékeket őrző, nemzetközileg rendkívül kedvelt válfaja. A
szerző foglalkozik a mintarokonság, a mintavándorlás kérdéseivel. Miképpen
lehetséges, hogy egymástól sok ezer kilométer távolságban élő népek bizonyos
motívumai nemritkán csaknem azonos megformálásban jelennek meg? Ezeknek a
motívumoknak valamikor jelképes értelműk volt, amelyek később a népművészetben
elhomályosultak, csak díszítő szerepük maradt meg. / A könyv bevezetője ősi,
mértanias motívumok, továbbá a gránátalma néhány jellegzetes példájának
szemléltetése után a nemzetközileg legelterjedtebb motívum, az életfa a madárral
sokféle változatát mutatja be. A minták elrendezésében nem a tájegységi szempont,
hanem a jellegzetes motívumok és kompozíciós módok szolgálnak alapul. Külön-külön
portot alkotnak a középkori, a szőtteseredetű, csoportot a reneszánsz és a
törökös, valamint a későbbi stílushatásokat tükröző minták a barokktól a
szecesszióig. / A szerző mindazzal, amit elmond a jelek, jelképek értelméről, a
mintarokonságról, a történelmi stílusok hatásáról, a szomszédos népek
kölcsönhatásáról, a hagyományról - látni is tanít, hogy ne csak gyönyörködéssel
végezzük a munkát, hanem tudjuk is, mit csinálunk, művelődéstörténeti
ismeretekkel is gyarapodjunk. / A kötet több mint 200 képet és ugyanannyi
leolvasható mintalapot tartalmaz, köztük néhány érdekes külföldi mintát is,
melyek kivarrására bizonyára sokan fognak szívesen vállalkozni. A technikai
kivitelezést segíti a különböző öltésmódok ismertetése.
Korábbi könyveink szíves fogadtatása azt bizonyítja, hogy sikerült megközelíteni
szorítkozni; országjáró utakon kell felkutatni az ismeretlen, eddig még meg nem jelent változatokat. Szerencsére sokan vannak országszerte, akik megértik egy ilyen vállalkozás
jelentőségét, és féltve őrzött, régi darabjaikkal szívesen hozzájárulnak a munka sikeréhez.
Több mint tíz esztendeje jelent meg egy keresztszemes kézimunka-könyvünk.
Miben különbözik ez a kötet az előzőtől? Elsősorban anyagában.Természetesen arra törekedtünk, hogy újabb mintákkal gyarapítsuk a már ismert motívumkincset.
De van valami könyvünkben, ami teljesen új. A keresztszemes kézi-munkákon olyan
motívumokat látunk, amelyeknek valamikor jelképes értelmük volt, de ezek később a
népművészetben elhomályosultak, csak díszítő szerepük maradt meg. Ezek a
különböző világrészeken élő népek művészetében nemcsak hasonló formában, de
azonos jelentésben is tűntek fel, s most megkíséreljük nyomon követni, rajzos ábrázolásban is bemutatni. Miért szép? ez a kérdés egyre sűrűbben hangzik el a különböző művészeti alkotások kapcsán. Mégis könnyen megeshet, hogy sokan közömbösen, érzelmi megindulás nélkül mennek el a legszebb művészeti alkotások mellett. Éppen ennek a hiánynak
pótlására törekszünk azzal, hogy az elhomályosult értelmű díszítőmotívumokat
jeleket, jelképeket -megmagyarázzuk. Szemléltető példáink izgalmas összehasonlításokra adnak alkalmat: bevezetnek a keresztszemes minták nemzetközi rokonságának, a minta-vándorlásnak a világába. Ez különösen gyümölcsöző lesz, amikor az egyes minták kivarrására kerül sor. Így nemcsak csodálkozó gyönyörködéssel fogjuk végezni munkánkat, hanem tudni is fogjuk, mit csinálunk. A művelődéstörténeti ismeretek gyarapítására is hivatottak könyvünknek azok a részei, amelyek a fonásról, szövésről, hímzésről, a keresztszemes hímzésekről általában és a magyarországi keresztszemes hímzésekről szólnak.
A minták elrendezésében ezúttal sem a tájegységi szempontot vettük alapul, hanem
ehelyett bizonyos esztétikai, kompozíciós elveket követtünk. Meggyőződésünk, hogy
a magyar motívumok mellett szívesen fogadják azokat az érdekes külföldi mintákat
is, amelyeket mintagyűjteményünkbe Ciepłe przyjęcie naszych poprzednich książek dowodzi, że udało nam się osiągnąć nasz podwójny cel, który w rzeczywistości jest jeden: dać piękne wzory w ręce dziewcząt i kobiet zajmujących się robótkami ręcznymi, a tym samym podnieść gust i kulturę naszego narodu. Dalszy rozwój naszego dziedzictwa sztuki ludowej dzisiaj, nowsze wersje mówią o żywotności i wiecznej młodości tradycji.
Stworzenie tak starannie dobranej kolekcji próbek nie jest łatwym zadaniem. Musimy zdawać sobie sprawę z ogromu pracy, jaką nasi eksperci etnografowie wykonali na przestrzeni wielu dziesięcioleci. Nie można jednak ograniczać się do istniejących zbiorów; Nieznanych, dotychczas niepublikowanych wersji należyszukać na drogach krajowych. Na szczęście w całym kraju jest wiele osób, które rozumieją wagę takiego przedsięwzięcia i chętnie przyczyniają się do sukcesu tego rojektu, oddając do dyspozycji swoje starannie strzeżone, stare dzieła.
Nasza książka o haftowaniu krzyżykowym została wydana ponad dziesięć lat temu.
Czym ten tom różni się od poprzedniego? Przede wszystkim pod względem materialnym.
Oczywiście staraliśmy się uzupełniać już znaną kolekcję motywów o nowe wzory.
Ale w naszej książce jest coś zupełnie nowego. W hafcie krzyżykowym pojawiają się
motywy, które kiedyś miały symboliczne znaczenie, ale później zatarły się w
sztuce ludowej, pełniąc jedynie funkcję dekoracyjną. Pojawiały się one w sztuce
ludów zamieszkujących różne części świata nie tylko w podobnych formach, ale
także z identycznym znaczeniem. Spróbujemy je teraz prześledzić i przedstawić w
formie graficznej.Dlaczego jest piękny? Pytanie to zadawane jest coraz częściej w kontekście
różnych dzieł sztuki. Jednak może się zdarzyć, że wiele osób przejdzie obok
najpiękniejszych dzieł sztuki obojętnie, bez jakiejkolwiek reakcji emocjonalnej.
Właśnie tę lukę staramy się wypełnić, objaśniając motywy dekoracyjne – znaki,
symbole – za pomocą niejasnych znaczeń.
Nasze przykłady ilustracyjne dają okazję do ekscytujących porównań: wprowadzają
do świata migracji wzorów, międzynarodowego pokrewieństwa wzorów haftu
krzyżykowego. Będzie to szczególnie przydatne przy haftowaniu pojedynczych
wzorów. W ten sposób nie tylko będziemy wykonywać swoją pracę z podziwem i
radością, ale będziemy także wiedzieć, co robimy.
Części naszej książki poświęcone przędzeniu, tkactwu, hafciarstwu, hafciarstwu
krzyżykowemu w ogólności i węgierskiemu hafciarstwu krzyżykowemu mają również na
celu poszerzenie wiedzy z zakresu historii kultury.
Tym razem nie opieraliśmy układu wzorów na aspekcie krajobrazowym, lecz
kierowaliśmy się pewnymi zasadami estetycznymi i kompozycyjnymi. Jesteśmy
przekonani, że oprócz motywów węgierskich, z zadowoleniem przyjmą Państwa także
ciekawe wzory zagraniczne, które umieściliśmy w naszej kolekcji wzorów.