EKONOMIA między socjalizmem a liberalizmem
Czuma Łukasz
Wydawca: Info Studio
Rok wydania: 2007
Miejsce wydania: Lublin
Stron: 248
Format: B5
ISBN: 978*****2190

EKONOMIA między socjalizmem a liberalizmem
Autor jest profesorem nauk ekonomicznych. Na początku lat 70-tych był więziony za wykłady krytykujące ustrój socjalistyczny i przynależność do niepodległościowej organizacji "Ruch".
Książka ta jest pisana z perspektywy zmian społeczno-ekonomicznych dokonujących się w Polsce po 1989 roku. Choć prof. Czuma skupia się przede wszystkim na miażdżącej krytyce socjalizmu, to jednocześnie widzi alternatywę do wdrażanej w jego miejsce wolno rynkowej gospodarki na modłę amerykańską. Nie jesteśmy skazani na wybór pomiędzy 100% totalizmem (choć w praktyce zawsze znajdowała się jakaś nisza dla prywatnej inicjatywy gospodarczej) i 100% liberalizmem. Jest miejsce dla państwa w gospodarce w pewnym określonym obszarze, realizującego ideę tzw. ekonomii społecznej.
Nowożytna nauka ekonomii powstała dzięki pracom Adama Smitha w XVIII wieku. Ideologia socjalistyczna narodziła się w umysłach Saint Simona, Proudhona, Fouriera, wreszcie rozkwitła w wieku XIX w poglądach Marksa i Engelsa. Również czołowi komunistyczni przywódcy, jak Lenin, Stalin czy Mao Tse Tung byli teoretykami tego nurtu. Marks podzielił rozwój społeczno-gospodarczy ludzkości na 6następujących po sobie okresów: wspólnota pierwotna, niewolnictwo, feudalizm, kapitalizm, socjalizm i komunizm. Kolejne etapy przynoszą coraz wyższy rozwój. Także w komunizmie będzie już taka obfitość produkowanych dóbr, iż każdy będzie zaspokojony "według swych potrzeb". Jednocześnie proces prowadzący do komunizmu jest nieuchronny. Oznacza to, że niemożliwa jest walka z nim oraz, że możliwe jest rozgrzeszanie z metod jego wprowadzania. Socjalizm walczył z kapitalizmem w imię sprawiedliwości społecznej, wolności i braterstwa. Tymczasem w praktyce skompromitował się ogromem zbrodni, wojen i biedy.
Przedstawiciele ekonomii zachodniej rozwijali w tym czasie teorie w oparciu o dane empiryczne. Ich koncepcje zakładały, że są pewne warunki rozwoju społeczno-gospodarczego. Są to nowe technologie, inwestycje i oszczędności (Walt Whitman Rostow), bieguny wzrostu (Francois Perroux), czy innowacyjni przedsiębiorcy (Joseph Alois Schumpeter).
Ważniejsze cechy ustroju socjalistycznego:
- jest to kryptkolonia (PRL nie był tu wyjątkiem) z oficjalnym rządem, ale podporządkowanym decyzjom, również gospodarczym (inwestycje, handel) metropolii, czyli Moskwie
- opiera się na ludziach tchórzliwych, służalczych, przekupnych, występnych
- państwo decyduje o produkcji i sprzedaży praktycznie wszystkiego, nawet "gumy do majtek" - nie kieruje się popytem konsumenta
- tłumienie sektora prywatnego
- niski stopień innowacyjności gospodarki - produkty były przestarzałe, wysokie zużycie materiałów i energii
- stabilność miejsc pracy - minimalna płaca, potem minimalna emerytura
- alkoholizm dotykający miliony obywateli - dawał państwowemu monopolowi nieprzeciętne zyski, lecz jednocześnie powodował ogromne koszty leczenia, straty w wydajności pracy i patologie w rodzinach. Stalin mówił w 1927 roku, iż wódka to "mniejsze zło", gdyż pozwala uniknąć brania kredytów z zagranicy na inwestycje i że w przyszłości jej konsumpcja zostanie ograniczona do minimum. W 1985 roku polski producent alkoholu państwowy Polmos wpłacał do budżetu więcej, niż pozostałe 49 największym przedsiębiorstw w Polsce!
Czuma podsumowuje, iż socjalizm mógłby istnieć dalej, gdyby opanował cały świat. Nie widać byłoby wtedy, jak bardzo odstaje on od gospodarki kapitalistycznej.