TYTUŁ: Dzwony kościoła Mariackiego w Krakowie
AUTOR: Andrzej Bochniak
WYDAWNICTWO: Mariackie (2018)
LICZBA STRON: 122
FORMAT: 16,5 x 21 cm
OPRAWA: miękka
ISBN: 978*******34-12-6

OPIS: Jak powstają same dzwony? Starałem się i to lepiej zrozumieć. Proces powstawania dzwonu zaczynał się od wykreślenia szablonu uwzględniającego wagę i tonację przyszłego instrumentu. Następnie musiała powstać forma gliniana, zwykle z domieszką końskiego łajna, aby przystąpić potem do pracy zgodnie z metodą wosku traconego. W tej metodzie decydujące było podgrzanie formy celem wytopienia wosku udającego dzwon w obudowie glinianej, aby zrobić miejsce dla materiału odlewniczego. Wosk ten uprzednio układano pieczołowicie w kilku warstwach, a na samym końcu powierzchnię zdobiono. W XV wieku ulepszano tę metodę i tak udoskonaloną nazwano metodą dzwonu fałszywego. Dodać należy, że ten właśnie sposób do dziś stanowi podstawę pracy ludwisarni.

Oddając pierwszą w historii monografię dzwonów mariackich w ręce krakowian i miłośników kościoła Mariackiego z kraju i zagranicy, mam nadzieję, że wszyscy oni odkryją w dzwonach wielki przekaz, którym posługiwali się ich twórcy: ad majorem Dei gloriam.

WSTĘP DO KSIĄŻKI: Forma gliniana składa się z czterech części: rdzenia, fałszywego dzwonu, płaszcza i formy na tzw. koronę. Najistotniejszym elementem jest oczywiście zbudowanie owego fałszywego dzwonu z elementami zdobniczymi. Na szyi dzwonów umieszcza się metryczkę warsztatu ludwisarskiego, rok produkcji, tekst fundacyjny, fragment modlitwy, wizerunek świętego, którego imię ma nosić dzwon. Potem zamyka się formę płaszczem z gliny, którego grubość zależy od wielkości dzwonu. Po pozbyciu się fałszywego dzwonu, glinianą formę opuszcza się do jamy odlewniczej w ziemi. Do tak przygotowanej konstrukcji montuje się formę korony.

Materiałem odlewniczym jest brąz, czyli stop miedzi z cyną sporządzony w proporcji 78:22. Wypust brązu rozgrzanego nawet do temperatury 1200 stopni Celsjusza przeprowadza się według ludwisarskiej tradycji w piątki o godzinie 15:00, czyli w dniu i godzinie śmierci Jezusa Chrystusa na krzyżu. Zalane formy muszą odpowiednio długo pozostać w dole odlewniczym, a długość czasu spoczynku i stygnięcia nowego dzwonu zależy od jego wielkości. Po odkopaniu i oczyszczeniu dzwonu sprawdza się zawsze tonację. W przypadku zagubienia tonu wnętrze jeszcze odpowiednio się szlifuje. Ostatni etap to założenie tzw. jarzma – uchwytu i dołączeniu serca, które będzie od tej pory wydobywało dźwięk. Jarzmo i serce posiadają rozmiary ściśle obliczone według proporcji konstrukcji tego szlachetnego instrumentu. Jarzmo wykonuje się z drewna dębowego, rzadziej ze stali konstrukcyjnej, zaś serce jest kute w całości ze stali miękkiej. Dopiero po zakończeniu montażu tych konstrukcyjnych elementów, dzwon jest gotowy do poświęcenia i umieszczenia w dzwonnicy / ks. dr Dariusz Raś /